De kralenmaker uit Ribe

Musea zijn schatkamers van intrigerende verhalen en objecten. Op mijn blog zal  ik de komende tijd de voorwerpen en verhalen presenteren die mij op mijn reis door Zuid-Denemarken bijzonder gefascineerd hebben.

1. De kralenmaker uit Ribe

Waar denken jullie aan bij het het woord Viking? Aan stoere vechtersbazen die op hun schepen half Europa leeg plunderden? Ik denk sinds mijn bezoek aan het museum "Ribes Vikinger" bij het woord Viking aan de kralenmaker uit Ribe.

Ribe
Ribe is de oudste stad van Scandinavië en werd rond 710 n.Chr. gesticht als marktplaats van Friezen en Vikingen. Elke zomer werd langs het riviertje de Ribe Å een nederzetting opgebouwd. Er was een kade voor het aanleggen van de schepen en een houten weg langs de tenten van de koop- en ambachtslieden. Later kreeg de marktplaats een permanent karakter en werden er huizen en werkplaatsen gebouwd.

De kralenmaker
Bij uitgravingen in het gebied vonden de archeologen maar liefst een kwart miljoen voorwerpen, waaronder bijna 5000 glazen kralen, 8000 stukjes glas, en gereedschap voor de kralenproductie. Deze vondsten laten zien dat de kralenmaker een van de eerste handwerkslieden was die zich in Ribe vestigde. Geen ambacht waar ik in eerste instantie aan zou hebben gedacht.

De kralenmaker kwam waarschijnlijk met een handelsschip vanuit Dorestad naar Ribe. Voor wie net zo onnozel is als ik: Dorestad was in die tijd een van de belangrijkste en succesvolste internationale handelsplaatsen in Noordwest-Europa, het Dubai van de vroege middeleeuwen. Het lag in en bij het huidige Wijk bij Duurstede.

In Ribe produceerde de kralenmaker eerst vooral witte, ondoorzichtige kralen. Met de invoer van ruw blauw glas en veelkleurige mozaïek-steentjes uit Noord-Italië begon de productie van kleurrijker kralen. Het zijn deze lokaal geproduceerde blauwe en bonte glazen kralen, die onder de naam 'Ribe kraal' bekend staan.

Wie waren de Vikingen?
Wie waren de Vikingen? Brave ambachtslieden of plunderende schurken? Bij de zoektocht naar meer informatie over de kralenmaker van Ribe ontdekte ik een artikel in de Volkskrant over het beeld dat de Denen handig over hun voorvaderen in stand houden: dat van een eenvoudig, hardwerkend boerenvolk. De Viking woonde en werkte op de boerderij, maakte kralen of gebruiksvoorwerpen die anderen dan weer op de markt verhandelden. 'Gewone, saaie mensen', volgens Lene Lund van het Vikingenmuseum in Ribe. Inderdaad, ik kan mij niet herinneren informatie over plundertochten en verwoeste steden in het museum te hebben gezien. Ik heb mij toch niet laten lijmen?

Referenties:

• Torben Sode: An investigation on segmented, metal-foiled glass beads and blown, mirrored glass beads from Ribe, Denmark. In: Zwischen Fjorden und Steppe: Festschrift für Johan Callmer zum 65. Geburtstag. Rahden/Westf, Leidorf, 2010.
• Thomas Risom:  Perlemageren fra Ribe: historien, materialerne og teknikkerne. [Ribe], Sydvestjyske Museer, 2013.